Εποχή από τον 16ο αι. μέχρι τον 19ο αιώνα.
Τα ιστία (πανιά) χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαιότατους χρόνους. Λέγεται ότι με αυτά οι Αιγύπτιοι βοηθούσαν τους εργάτες που έσερναν τεράστιες σχεδίες κατά μήκος του Νείλου. Αλλά και η εμπορική επέκταση στον Εύξεινο Πόντο, γνωστότερη κατά την παράδοση ως Αργοναυτική Εκστρατεία έγινε με τη βοήθεια των ιστίων, όπως και η μετάβαση (διαπόρθμευση) των Ελλήνων κατά την Εκστρατεία της Τροίας στηρίχτηκε στη δύναμη των “ούριων ανέμων”. Καταφανής και η γνώση των αιολικών δυνάμεων.
Η επικράτηση όμως των ιστιοφόρων επί των κωπήλατων σκαφών ολοκληρώθηκε με την ανακάλυψη της Αμερικής, όταν οι νέοι θαλάσσιοι δρόμοι που προέκυψαν, εκτός της Μεσογείου, για τα κωπήλατα σκάφη ήταν πλέον μακρινοί, δύσκολοι έως αδύνατοι και άσκοποι.
Η ανακάλυψη της ιστιοπλοΐας (μανουβράρισμα πολλών πανιών) και της πυξίδας με την εξέλιξη της ναυπηγίας (σε θέματα ευστάθειας) ήταν οι κύριοι συντελεστές της επικράτησης των ιστιοφόρων σκαφών. Μέγα ορόσημο της επικράτησης αυτής υπήρξε η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571) όταν ο στόλος των Ευρωπαϊκών δυνάμεων (από ιστιοφόρα) κατατρόπωσε τον Οθωμανικό στόλο (από κωπήλατα σκάφη) και αναδείχθηκε η υπεροχή!
Μηχανοκίνητα
(Από τον 19ο αι. μέχρι σήμερα).
Οι επαναστατικές εφευρέσεις εντός μικρού σχετικά χρονικού διαστήματος κατά τον 19ο αι. δημιούργησε το τύπο του μηχανοκίνητου πλοίου ώστε να φθάσουμε τελικά στη σύγχρονη εποχή της Ναυπηγικής.
Ενώ στις δύο προηγούμενες εποχές το υλικό κατασκευής των πλοίων ήταν το ξύλο, στην εποχή των μηχανοκίνητων, υλικό κατασκευής πλέον ήταν ο χάλυβας, υλικό που έμελλε να προσφέρει τεράστιες δυνατότητες στη περαιτέρω εξέλιξη.
Κύριες εφευρέσεις που μετέβαλαν ριζικά την όψη του πλοίου είναι: Η ατμομηχανή, η έλικα, η φθηνή παραγωγή του χάλυβα, το ραντάρ, το πυροβόλο γραμμωτής (εσωτερικά) κάνης, τα εκρηκτικά βλήματα πυροβόλου, η τορπίλη και οι πύραυλοι.
Αν και οι τέσσερις τελευταίες εφευρέσεις είναι καθαρά πολεμικά μέσα, εντούτοις πρωτοστάτησαν στην εξέλιξη της ναυπηγικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν όταν οι Γάλλοι κάλυπταν τα πλευρά του ξύλινου πολεμικού τους πλοίου Gloire (εκτοπ. 5000 τόν.) με χαλύβδινο θώρακα προκειμένου να το προστατεύσουν από τα επικίνδυνα βλήματα του εχθρού (που εκτοξεύονταν από μακρινή απόσταση χάρις στη γραμμωτή κάνη). Με τη τοποθέτηση όμως της ατμομηχανής οι πυρκαγιές των ιστίων από τους εξερχόμενους των καπνοδόχων σπινθήρες ήταν αναπόφευκτες. Έτσι όχι μόνο τα ιστία καταργήθηκαν σύντομα αλλά και τα καταστρώματα και οι υπερκατασκευές αντικαταστάθηκαν από χαλύβδινα.
Τα πλοία των αρχαίων ήταν βασικά κωπηλατικά ιστιοφόρα. Αλλά μόνον η πολεμική τριήρης
βασιζόταν στην δύναμη και επιδεξιότητα των κωπηλατών την ώρα της ναυμαχίας.
Γενικότερα τα εμπορικά (αλλά και οι τριήρεις) είχαν ένα μεγάλο τετράγωνο πανί, κάτι σαν παπαφίκγο,
στο μεσιανό κατάρτι, την μαϊστρα όπως θα την λέγαμε.
Και άλλο ένα πανί, επίσης τετράγωνο αλλά μικρότερο, στο πλωριό κατάρτι (τον τρίγκο).
Αυτά ήταν ιδανικά όταν υπήρχε ασθενής μέχρι και ισχυρός άνεμος και μπορούσαν να πιάσουν
περίπου 11-12 μίλια δρόμο με ούριο άνεμο!
Οι Αθηναϊκές τριήρεις λέγεται ότι έπιαναν άνετα 15 μίλια!
Τα πιό παλιά πλοία σαν και αυτό, που χρνολογείται από την εποχή του Ομήρου (έχει βρεθεί σε αγγεία
της εποχής)…
…είχαν 50 κωπηλάτες και ένα μόνο κατάρτι και πανί…
την μεγίστη ή μαϊστρα όπως ονομάσθηκε αργότερα.
το περίφημο σκάφος “Κυρήνεια”, είναι απόγονος της πιο πάνω πενηντακώπου!
Απλά είχαν αφαιρεθεί οι κωπηλάτες και ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για φορτίο.
Μόνο τέσσερα άτομα κυβερνούσαν το “Κυρήνεια” και το σημερινό πιστό ανιγραφό του
έπιασε άνετα 7.5 μίλια με ένα πανί 70 τ.μ. όσο ήταν και το αρχαίο πανί.